Η αναπηρία στη δημοσιογραφία, η παροχή λύσεων παραπληροφόρησης ως υπηρεσία και η εμπιστοσύνη στον Τύπο ανάμεσα στις θεματικές που αναπτύχθηκαν
Δημοσιογράφοι από εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ, επιστήμονες, ακαδημαϊκοί και φοιτητές συνέθεσαν το πολυπληθές κοινό που συμμετείχε στις εργασίες της πρώτης ημέρας του Διεθνούς Forum Δημοσιογραφίας 2023, που διοργανώνεται από το iMEdD (incubator for Media Education and Development). Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκε μια σειρά θεμάτων που απασχολούν όχι μόνο την εγχώρια αλλά και την παγκόσμια δημοσιογραφική κοινότητα, θέματα που διαμορφώνουν εκ νέου το περιβάλλον των σύγχρονων ΜΜΕ.
Κατά την ομιλία της, που σήμανε και την έναρξη του Forum, η Άννα – Κύνθια Μπουσδούκου, Ιδρύτρια & Διευθύνουσα Σύμβουλος του iMEdD και Δημοσιογράφος ανέφερε πως «Χρειαζόμαστε έναν συλλογικό έλεγχο πραγματικότητας. Στους καιρούς μας η δημοσιογραφία χάνει το κύρος της από την κοινωνία και την στοχεύουν αυτοί στους οποίους προσπαθεί να αποδώσει λογοδοσία. Πρέπει να βρούμε τη σωστή αντίδραση. Πρέπει να θυμίσουμε στον εαυτό μας γιατί χρειαζόμαστε τη δημογραφία. Ο τρόπος να τα κάνουμε όλα αυτά είναι να είμαστε μαζί σαν μια κοινότητα όπως σήμερα».
«Στις μεγάλες αλλαγές της περιόδου που ζούμε, σε όλα τα επίπεδα κυριαρχεί η βιαιότητα, η υπερβολή, η έλλειψη εμπιστοσύνης και πάνω από όλα η ανασφάλεια. Πάνω σε αυτόν το δυστοπικό καμβά οι επαγγελματίες της ενημέρωσης χρειάζεται να ακροβατούν και να αυτοσχεδιάζουν, συνεχώς, μεταξύ της εξάρτησης και της αξιοπιστίας, μεταξύ του ελέγχου και της ελευθερίας. Τα τελευταία χρόνια οι παθογένειες και οι στρεβλώσεις στη δημοσιογραφία τείνουν να γίνουν η νέα κανονικότητα με ό,τι αυτό σημαίνει για την επόμενη μέρα. Η ομάδα του iMEdD επιμένουμε να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο» σχολίασε ο Στρατής Τριλίκης, Συνιδρυτής και Διευθυντής Προγραμμάτων του iMEdD και Δημοσιογράφος, παίρνοντας τη σκυτάλη, εκπέμποντας ένα δυνατό μήνυμα προβληματισμού αλλά και αισιοδοξίας.
Στην κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα εστίασε η πρώτη συζήτηση – πάνελ, που πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων. Κατά τη διάρκειά της, παρουσίασαν τα ευρήματα και τους προβληματισμούς που προέκυψαν μετά την ολοκλήρωση της τριήμερης διερευνητικής τους αποστολής στην πρωτεύουσα, κατά τη διάρκεια της οποίας συναντήθηκαν με κορυφαίους δημοσιογράφους, συντάκτες, κρατικούς φορείς, κυβερνητικούς αξιωματούχους, αλλά και με την Ομάδα Εργασίας Συντονισμού (Task Force) για την προάσπιση του δημοσιογραφικού έργου, που ίδρυσε η κυβέρνηση. Μεταξύ άλλων, ο Jamie Wiseman, Υπεύθυνος για την Προάσπιση των Ευρωπαϊκών Δικαιωμάτων (Europe Advocacy Officer) στο Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI) σχολίασε «Από το 2020, είδαμε με σοκ τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην Ελλάδα οι δημοσιογράφοι. Το μεγάλο χτύπημα ήταν η δολοφονία του Καραϊβάζ το 2021 και τα λογισμικά spyware που κατασκοπεύουν τους υπολογιστες».
Ακολούθησε συζήτηση για το πώς οι αίθουσες σύνταξης μπορούν να εξυπηρετήσουν καλύτερα την κοινότητα των ατόμων με αναπηρία ενώ στη συνέχεια οι συμμετέχοντες-ουσες ενημερώθηκαν για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ερευνητικοί δημοσιογράφοι όταν διερευνούν ζητήματα μετανάστευσης. Χαρακτηριστικά, η Matina Stevis-Gridneff, επικεφαλής του Γραφείου Βρυξελλών της εφημερίδας The New York Times σχολίασε «Δεχόμαστε συναισθηματικό φορτίο αλλά θυμίζω στον εαυτό μου πως ο κόσμος για τον οποίο γραφώ είναι σε πολύ χειρότερη θέση. Υπάρχει οργανωμένη επίθεση κατά των ρεπόρτερ που καλύπτουν μεταναστευτικά θέματα».
Στη συνέχεια ο Οmer Benjakob, ο οποίος εργάζεται ως ερευνητής δημοσιογράφος στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz, απασχόλησε το κοινό με ένα μέχρι πρότινος αθέατο ζήτημα της εποχής μας, την παροχή λύσεων παραπληροφόρησης ως υπηρεσία. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε «Αν δημιουργήσεις αληθοφάνεια, μπορείς να πείσεις».
Υπάρχουν αξιόπιστα μέτρα προστασίας απέναντι σε μέσα που φαινομενικά υπηρετούν τη δημοσιογραφία αλλά στην πραγματικότητα επιδίδονται στην παραγωγή και τη διάδοση παραπληροφόρησης; Με τη συγκεκριμένη ερώτηση ξεκίνησε το δεύτερο μέρος του Forum, σε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση η οποία εστίασε στην αυτορρύθμιση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη δημοσιογραφία, καθώς και στους τρόπους διασφάλισης της ακεραιότητάς των δημοσιογράφων προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος και του επαγγέλματος.
H προώθηση της δημοσιογραφίας χωρίς αποκλεισμούς φύλου, οι εμπειρίες των δημοσιογράφων που είναι υπέρμαχοι των συμπεριληπτικών αφηγήσεων και ο μετασχηματιστικός αντίκτυπος της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στην ειδησεογραφική κάλυψη αποτέλεσε το επόμενο θέμα του επόμενου panel ενώ ακολούθησε ένας ανοιχτός διάλογος γύρω από τις πρακτικές που ακολουθούν οι χρηματοδότες και τους τρόπους ενίσχυσης της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας. Χαρακτηριστικά, ο Abhijit Das, Διευθυντής Προγράμματος, Stichting Democratie en Media ανέφερε πως «Μελλοντικά, χρειάζεται η ανάπτυξη μιας συμμετοχικής επιχορήγησης. Χρειάζεται, επίσης, αλλαγή του φιλανθρωπικού μοντέλου. Μέχρι τώρα είχαμε πολύ ισχυρά μοντέλα εξουσίας. Τώρα θέλουμε περισσότερη συμμετοχή».
Την ίδια ώρα έγινε και η προβολή του ντοκιμαντέρ "Bad Blood" της Saska Cvetkovska, Συνιδρύτρια/Eπικεφαλής Παραγωγός, Investigative Reporting Lab (IRL). Το ντοκιμαντέρ "Bad Blood" αποτελεί μέρος της σειράς ερευνητικών ντοκιμαντέρ “The Newsroom” που έχουν ως αποστολή να ενισχύσουν τον αντίκτυπο της ερευνητικής δημοσιογραφίας στον μη κερδοσκοπικό ειδησεογραφικό τομέα μέσω εκστρατειών και συνεργασιών με κινηματογραφιστές.
Η πρώτη ημέρα έκλεισε με τρεις ομιλίες από την ομάδα παραγωγής του Black Box της φινλανδικής εφημερίδας Helsingin Sanomat, με ομιλητές τους Tuomas Kaseva, Jaakko Lyytinen, Olli Nurminen και Heidi Väärämäki. Θεματικές των ομιλιών αποτέλεσαν η λειτουργία της ζωντανής δημοσιογραφίας, η πράσινη μετάβαση στη Λαπωνία καθώς επίσης και οι αιτίες που οδηγούν στην έλλειψη τραγουδιστικών δεξιοτήτων όπως η αμουσία (amusia), η έλλειψη εξάσκησης και το άγχος.
Το πρόγραμμα του Διεθνούς Forum Δημοσιογραφίας συνεχίζεται σήμερα με sessions στα οποία συμμετέχουν στελέχη και δημοσιογράφοι από εγχώριους και διεθνείς οργανισμούς όπως RSF, CPJ, Investigate Europe, CSIS. Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται η συζήτηση για την έρευνα που πραγματοποίησε το Investigate Europe, αναφορικά με την κατάσταση των σιδηροδρόμων στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, μια έρευνα «προφητική», η οποία δημοσιεύθηκε το 2021 μα παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη.
To Διεθνές Forum Δημοσιογραφίας του iMEdD πραγματοποιείται από τις 28 ως τις 30 Σεπτεμβρίου 2023 στον χώρο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, στην Πειραιώς 260.
Εγγραφές πραγματοποιούνται τόσο ηλεκτρονικά όσο και στο σημείο τις ώρες και ημέρες που πραγματοποιείται το Forum.
Το πλήρες πρόγραμμα είναι διαθέσιμο εδώ