Επιλεγμένα sessions είναι διαθέσιμα στο https://www.youtube.com/imeddgreece
H τελευταία ημέρα του Διεθνούς Forum Δημοσιογραφίας 2023, που διοργανώνεται από το iMEdD, επικεντρώθηκε σε θεματικές που απασχολούν το σύνολο των μέσων ενημέρωσης σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Η μετάβαση των οργανισμών ενημέρωσης σε μια σύγχρονη ψηφιακή εποχή, εναλλακτικά μοντέλα βιωσιμότητας, η προστασία των δημοσιογράφων από ψηφιακές απειλές, η δημοσιογραφική κάλυψη της ακροδεξιάς, συζητήθηκαν μεταξύ άλλων. Παράλληλα, διοργανώθηκαν workshops για την επεξεργασία και διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων, για τη δημιουργία 3D χαρτών και την οπτικοποίηση δεδομένων και για το πώς λειτουργεί ο Νόμος περί Ελευθερίας των Πληροφοριών στις ΗΠΑ.
Με το εξαιρετικά επίκαιρο θέμα των ψηφιακών απειλών και των ηλεκτρονικών λύσεων κατασκοπείας ξεκίνησε η ημέρα, με τον Bill Marczak, ανώτερο ερευνητή στο Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο, να μοιράζεται με το κοινό συμβουλές και πληροφορίες για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να προστατεύσουν τις συσκευές τους από απόπειρες παραβίασης της ψηφιακής τους ζωής. Ένα απλό αλλά ιδιαίτερα σημαντικό τρικ για να μειώσει κάποιος τις πιθανότητες να γίνει στόχος κακόβουλων επιθέσεων είναι να απεγκαταστήσει εφαρμογές που δεν χρησιμοποιεί. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Bill Marzack, «Ακούγεται πολύ απλό αλλά μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά» ενώ σε δεύτερο χρόνο σχολίασε πως «Στον πυρήνα του το πρόβλημα του κατασκοπευτικού λογισμικού είναι κυρίως ένα τεχνικό πρόβλημα, αλλά έχει να κάνει και με την έλλειψη λογοδοσίας».
Ερευνητική δημοσιογραφία στις ζούγκλες της Βραζιλίας και της Καμπότζης, γίνεται; Μοιάζει ανέφικτο, όμως οι συμμετέχοντες στο επόμενο πάνελ, συνεργάτες του Δικτύου Ερευνών για τα Τροπικά Δάση του Pulitzer Cenτer, κάνουν ακριβώς αυτό. Αποκαλύπτουν με τις έρευνές τους τη διασύνδεση αλυσίδων εφοδιασμού – νόμιμες ή παράνομες - με δίκτυα παράνομης υλοτομίας και καταπατήσεις εδαφών που θέτουν σε κίνδυνο αφανισμού τις αυτόχθονες κοινότητες και επιταχύνουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
«Όταν μιλάμε για την εφοδιαστική αλυσίδα, το παγκόσμιο γίνεται τοπικό και το τοπικό παγκόσμιο… O καλύτερος τρόπος για να λογοδοτήσουν οι κυβερνήσεις, είναι (οι δημοσιογράφοι) να συνεργαζόμαστε με ανθρώπους με διαφορετικές δεξιότητες», σημείωσε η Elisângela (Lili) Mendonça, Environment Reporter at the Bureau of Investigative Journalism.
Την ίδια ώρα παρουσιάστηκε μια πρωτοποριακή προσέγγιση που συνδύασε την ανθρώπινη εμπειρία με την τεχνητή νοημοσύνη, στοχεύοντας στην ανάλυση των προεκλογικών ομιλιών που εκφωνήθηκαν από τους πολιτικούς αρχηγούς της Ελλάδας. Το πειραματικό project υλοποίησε πριν λίγους μήνες το iMEdD Lab, σε συνεργασία με το Datalab του Τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ και τον Αντώνη Γαλανόπουλου, Υποψήφιο Διδάκτορα Πολιτικής Επιστήμης στο ίδιο ίδρυμα. Οι συμμετέχοντες στη συζήτηση παρουσίασαν στο κοινό τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποίησαν αλγορίθμους τεχνητής νοημοσύνης για να κατηγοριοποιήσουν θέματα, συναισθήματα και ρητορικά σχήματα, εντοπίζοντας παράλληλα δείκτες πόλωσης και λαϊκισμού.
Στη σημασία της συνεργατικής δημοσιογραφίας εστίασε η επόμενη συζήτηση – πάνελ. Κατά τη διάρκεια της, οι ομιλητές συζήτησαν για σπάνιες ιστορίες συνεργασίας κοινού, δημοσιογράφων και μέσων για τη δημοσίευση θεμάτων υψηλού ενδιαφέροντος, τα οποία δεν θα έβγαιναν στο φως σε διαφορετική περίπτωση, καθώς απαιτούσαν υπερβολικά υψηλές επενδύσεις πόρων και χρόνου. Για το ζήτημα, η Michele Silva, συνιδρύτρια του Fala Roça μεταξύ άλλων ανέφερε «Θέλουμε να έχουμε μία δημοσιογραφία η οποία χρησιμοποιεί την κοινή γλώσσα. Συν δημιουργούμε αυτό το περιεχόμενο. Κάθε φορά που υπάρχει συνεργασία των ανθρώπων της κοινότητας μαζί μας, αυτό δημοσιεύεται και όλοι συνυπογράφουν τα ρεπορτάζ».
Η βιωσιμότητα στα μέσα μεταφράζεται σε ανεξαρτησία και αυτό ήταν το θέμα με το οποίο ασχολήθηκε το επόμενο πάνελ. Ένα θέμα κρίσιμο για τα εγχώρια MME, τα οποία από το 2008 βίωσαν τις σκληρές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, με το περιβάλλον της ενημέρωσης να αλλάζει δραματικά από τότε, συχνά με μη ανατρέψιμο τρόπο. Όπως σχολίασε η Carine Fouteau, αρχισυντάκτρια της Mediapart, «Λογοδοτούμε μόνο στους αναγνώστες μας. Μόνο οι αναγνώστες μας μπορούν να μας αγοράσουν. Αυτή τη στιγμή το μοντέλο μας είναι πετυχημένο. Είμαστε η τρίτη ημερήσια εφημερίδα στη Γαλλία. Μοντέλο πλήρους ανεξαρτησίας».
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός επηρεάζει κάθε πτυχή λειτουργίας των οργανισμών ενημέρωσης, όντας μια από τις κύριες προτεραιότητές τους τα τελευταία χρόνια. Στη συζήτηση που ακολούθησε, ακούσαμε εκπροσώπους της The Wall Street Journal, της La Nación και της South China Morning Post να αναλύουν τους τρόπους με τους οποίους ανέπτυξαν την ψηφιακή τους ταυτότητα και να προτείνουν αποτελεσματικές στρατηγικές που μπορούν να υιοθετήσουν άλλα μέσα ενημέρωσης. Συγκεκριμένα, η Shazna Nessa, επικεφαλής του Τμήματος Οπτικού Υλικού και Αρχισυντάκτρια, The Wall Street Journal τόνισε «Κάποια στιγμή οι αναγνώστες μας έπαθαν υπερπληροφόρηση. Προσπαθήσαμε να φτιάχνουμε ιστορίες και νέα με απλό τρόπο για να τα χρησιμοποιεί ο κόσμος. Μεγάλες και πολλές εικόνες και μικρό κείμενο. Όποτε συνεχίσαμε αυτή την ιδέα. Αυτό ήταν πρόκληση για τους ρεπόρτερ που είχαν μάθει να γράφουν μεγάλα κείμενα. Πολλές φορές μια νέα ιδέα μπορεί να αρχίσει από μια συζήτηση. Η τεχνολογία συνεχώς θα εξελίσσεται. Πιστεύω πως ο τρόπος σκέψης είναι ο σημαντικότερος στο πεδίο μας, στο σχεδιασμό και τη λύση των προβλημάτων. Δεν μπορούν οι αναγνώστες μας να χωρέσουν σε ένα καλούπι».
Σε μια συλλογική ακρόαση του ηχητικού ντοκιμαντέρ «ΤΡΑΥΜΑ», παραγωγής iMEdD, ακούσαμε συνεντεύξεις με επιζώντες και συγγενείς θυμάτων, οι οποίοι επλήγησαν από επτά σημαντικές καταστροφές και ατυχήματα στην Ελλάδα από το 1999 έως σήμερα. Το κοινό σημείο που προέκυψε για τους πληγέντες είναι η δημιουργία μιας ευρέως διαδεδομένης έλλειψης εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και μια επικρατούσα αίσθηση ατιμωρησίας. Όπως δήλωσε ο Κώστας Κουκουμάκας «Θέλαμε να αποφύγουμε στο ηχητικό ντοκιμαντέρ που ακούσατε μία παράθεση ιστοριών για το τι έγινε στις τραγωδίες, ποιος έφταιξε και αν και ποιος τιμωρήθηκε και έπρεπε να πλέξουμε τις ιστορίες με τέτοιο τρόπο, με τον κίνδυνο να μείνουν πολλές εκτός γιατί μιλήσαμε με περισσότερους από 25 ανθρώπους, ώστε να υπάρχει ένα κοινό νήμα που να τις συνδέει και αυτό είναι το τραύμα ως προς το προσωπικό μας βίωμα».
Στο Διεθνές Forum Δημοσιογραφίας 2023 συμμετείχε με μια ομιλία και ο Antoine Malo, δημοσιογράφος στην εφημερίδα Journal du Dimanche, ο οποίος περιέγραψε στο κοινό το χρονικό της μεγαλύτερης απεργίας δημοσιογράφων στη γαλλική ιστορία. Προέκυψε μετά την αλλαγή ιδιοκτησίας της JDD και την πρόσληψη διευθυντή σύνταξης με ακροδεξιό παρελθόν, διήρκεσε 40 μέρες κι οδήγησε σε μαζική παραίτηση δημοσιογράφων, προκαλώντας επίσημη έρευνα από την ΕΕ. Με την ολοκλήρωση της ομιλίας του ακολούθησε συζήτηση για τον τρόπο με τον οποίο οφείλουν τα media να καλύπτουν την ακροδεξιά, σε μια εποχή που σημειώνει σταθερή και συνεχή άνοδο. «Όταν μια οργάνωση έχει ήδη αποκτήσει μια πρώτη απήχηση, τότε είναι αντιπαραγωγικό να προσπαθεί κανείς να την απομονώσει», επεσήμανε ο δημοσιογράφος Δημήτρης Ψαρράς.
Το Διεθνές Forum Δημοσιογραφίας 2023 ολοκληρώθηκε με ένα δυναμικό session ζωντανής δημοσιογραφίας που επιμελήθηκε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Τύπου.